Z historii I Liceum…

   Najstarsza szkoła średnia powiatu łańcuckiego powstała w 1907 roku z pilnej potrzeby kształcenia młodzieży na poziomie średnim. Światli włodarze i rajcowie miasta, w tym wielce zasłużony Bolesław Żardecki, powołali do życia Cesarsko-Królewskie Gimnazjum Realne, które swą siedzibę znalazło w budynkach przy ulicy Poselskiej (dzisiaj Żardeckiego). Pierwszym dyrektorem Gimnazjum został Stanisław Koprowicz, upamiętniony na kamiennej tablicy w holu Szkoły wraz z wychowankami – uczestnikami wojny polsko-bolszewickiej 1919-20.
   Życie placówki edukacyjnej do wybuchu I wojny światowej i w okresie dwudziestolecia międzywojennego obfituje w ważne inicjatywy o charakterze edukacyjnym i wychowawczym. Świetnie wykształcone grono pedagogiczne prowadzi proces nauczania na najwyższym poziomie, w 1915 roku pierwsi abiturienci przystępują do egzaminu maturalnego. Działają dwie drużyny skautowe, orkiestra dęta i smyczkowa towarzyszy ważnym wydarzeniom w życiu Szkoły i miasta, funkcjonuje bursa dla trzydziestu uczniów, młodzież rozwija się intelektualnie i duchowo dzięki Czytelni Uczniowskiej, w kole śpiewaczym i chórze, nabywa umiejętności w warsztacie stolarskim.
   Po przerwie spowodowanej pierwszą wojną placówka wznawia działalność jako Państwowe Gimnazjum Realne pod kierunkiem wybitnego dyrektora Antoniego Zubczewskiego. W 1922 roku przyjmuje za patrona Henryka Sienkiewicza. Od 1925 roku zyskuje nową, zdecydowanie bardziej prestiżową i  wygodną, położoną w centrum miasta siedzibę przy ulicy Mickiewicza, zaś w roku szkolnym 1927/28 zmienia nazwę na Państwowe Gimnazjum Koedukacyjne im. Henryka Sienkiewicza. W latach trzydziestych wdrożono tzw. reformę jędrzejewiczowską przekształcając w dwustopniową szkołę średnią – Państwowe Gimnazjum i Liceum im. H. Sienkiewicza. Działają w nim liczne koła naukowe i zainteresowań oraz organizacje i stowarzyszenia, m.in. tzw. Bratniak, koło PCK, Ligi Morskiej i Kolonialnej, ZMW „Wici”, Sodalicja Mariańska.
Ważnym wydarzeniem jest zjazd z okazji 25-lecia Szkoły w 1932 roku, zapoczątkuje on tradycję obecną do dzisiaj- wielkich jubileuszy połączonych ze spotkaniem absolwentów. Wtedy narodziła się idea ufundowania sztandaru, którego poświęcenie odbyło się w 1935 roku.
Wraz z nastaniem okupacji hitlerowskiej przerwano działalność Szkoły, a nauka przeniosła się w dużym stopniu do podziemia, profesor Jan Marszał, absolwent i nauczyciel matematyki, kierował tajnym nauczaniem w powiecie łańcuckim. Spora grupa Sienkiewiczaków angażowała się również w niepodległościową działalność konspiracyjną, co skutkowało wieloma ofiarami upamiętnionymi na kamiennej tablicy na ścianie zewnętrznej i w holu I Liceum.
1 września 1944 roku wybitny pedagog, absolwent i dyrektor, dr Władysław Kuźniar wraz z absolwentem i nauczycielem Karolem Müllerem w niezwykle trudnych warunkach uruchamiają powojenną działalność Liceum. Znakomita kadra, w części wywodząca się z ośrodków kresowych zapewnia wysoki poziom nauczania ponad ośmiuset uczniom w różnym wieku, niektórym zasiadającym w szkolnych ławkach tuż po wyjściu z lasu, z partyzantki.
   Zaczyna się trudny czas powojennego funkcjonowania. Profesor Stanisław Reizer, wybitny nauczyciel wychowania fizycznego, organizuje na terenie dawnego cmentarza boisko sportowe. W 1947 roku profesor Jan Domka z uczniami, na wyłożonym kocimi łbami dziedzińcu zasadza lipę przywiezioną z lasu w Dąbrówkach. Powstaje niewielka bursa dla dziewcząt, kilka lat później w połowie lat pięćdziesiątych dla chłopców na parterze budynku szkolnego, a w 1958 roku ogromnym wysiłkiem dyrektora Mariana Pałczyńskiego i całej społeczności szkolnej kończy się budowa okazałego budynku prawdziwego Internatu, w którym zamieszka blisko sześćdziesięciu wychowanków Liceum. W szkole funkcjonuje Ognisko Muzyczne, co umożliwia stworzenie licealnej orkiestry dętej.
Działają organizacje o charakterze politycznym: m. in. ZMP, TPPR, sportowym i turystycznym: PTTK i SKS, liczne koła naukowe, rozwijające zainteresowania m. in. modelarskie, politechniczne, działa harcerstwo.
   W 1957 roku odbywa się zjazd 50-lecia Szkoły, pokłosiem którego jest najwyższej próby monografia autorstwa dra Władysława Kuźniara, absolwenta i byłego dyrektora, powstała we współpracy m. in. z profesorem Janem Marszałem, dyrektorem w latach 1963-68.
   I Liceum jest jedną z najlepszych szkół w województwie dzięki wspaniałym i wieloletnim matematycznym sukcesom olimpijskim uczniów profesora Jana Marszała oraz zaangażowaniu  innych nauczycieli w pracę z utalentowanymi wychowankami, owocującą tytułami finalistów i laureatów olimpiad przedmiotowych z fizyki, geografii, chemii.
   Kolejni dyrektorzy (Jan Adam Bąk, Julian Wal i Michał Dudziak) w związku z dynamicznym rozwojem placówki doposażają (m. in. w gabinet kopernikański) i rozbudowują bazę szkolną o tzw. przewiązkę, salę gimnastyczną z prawdziwego zdarzenia, w obejściu powstaje dom nauczyciela dla dwunastu rodzin.
W 1980 roku ma miejsce wymiana sztandaru I Liceum. W miejsce dotychczasowego o pięknej historii symbolu z filomackimi hasłami i wizerunkiem Bogurodzicy, komitet rodzicielski funduje nowy, z datą powstania i nazwą szkoły na stronie głównej, godłem na biało-czerwonym tle na stronie odwrotnej. Po wielu perturbacjach odnowiony sztandar z 1935 roku powrócił jako najważniejszy symbol I Liceum po demokratycznych zmianach w 1990 roku, na który 11 listopada, podczas kolejnych rocznic odzyskania niepodległości uczniowie klas pierwszych składają uroczyste ślubowanie.
   Choć oświata poddana jest nadal w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych silnej ideologizacji, obligatoryjnie działa ZMS i HSPS, większość nauczycieli to członkowie PZPR, a pochody pierwszomajowe wtopiły się w polski krajobraz, jednak w szkole jest też przestrzeń dla odpolitycznionej działalności:  prężnie rozwija się  sport odnosząc wielkie sukcesy, uprawia się masową turystykę w ramach PTTK, ukazują się gazetki (m. in. Kurierek w latach siedemdziesiątych czy Henio’S & Roses  pod koniec lat osiemdziesiątych), LOP i pracownia biologiczna to wizytówki Liceum, podobnie jak biblioteka – miejsce przyjazne książce, edukacji bibliotecznej, działaniu drużyn harcerskich o charakterze artystycznym: Bąbla, Moli Książkowych, to tu spotykają się miłośnicy twórczości Patrona – Heńkomani.
13 listopada 1980 roku umiera profesor Jan Marszał, a w cztery lata później odbywa się pierwszy konkurs matematyczny jego imienia, który szybko przekształca się w wojewódzkie zmagania dla uczniów liceum, z czasem również dla młodzieży gimnazjalnej. Podczas zakończenia XI Konkursu w 1995, dzięki inicjatywie wychowanków Profesora (matura 1973) odsłonięto w hallu głównym szkoły tablicę pamięci Jana Marszała.
   Kolejni dyrektorzy, czyli Marek Kondziołka i Stanisław Czech remontują budynki szkolne również dzięki wsparciu zakładu patronackiego- Fabryki Wódek–Polmos oraz Fabryki Śrub-Śrubex i życzliwości burmistrza Łańcuta – Jerzego Szczygła, absolwenta 1968.
 Lata osiemdziesiąte, dziewięćdziesiąte i dwutysięczne to czas sukcesów Sienkiewiczaków w olimpiadach, konkursach przedmiotowych, sporcie i działalności artystycznej (zapraszamy do zakładki Osiągnięcia). W 1992 roku I Liceum przystępuje do Klubu Najstarszych Szkół, w tym samym roku powstaje Szkolna Izba Pamięci, a młodzież skupiona w Ruchu Wiara – Światło – Życie zaczyna działalność charytatywną z Muminkami (Perełkami).
 W 1993 roku ustanowiono Honorową Odznakę Szkoły (wykaz honorowanych w zakładce). Wielkim sukcesem organizacyjnym i wychowawczym okazuje się II Ogólnopolskim Zjazd Szkół Sienkiewiczowskich, w którym uczestniczy ponad 120 szkół z całej Polski, wnukowie Patrona Maria Sienkiewicz i Juliusz Sienkiewicz, naukowcy – sienkiewiczolodzy, aktorzy. (5-7 V 1994).
   W roku następnym, po czterdziestu latach działalności zlikwidowano internat, w pomieszczeniach którego funkcjonuje Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna.
Warto nadmienić, iż w latach dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych ukazuje się kilka wydawnictw poświęconych Liceum: Sprawozdania z działalności szkoły (1992/93; 1993/94; 1996/97; 1997/98) i Przyczynek do historii szkoły w 90-tą rocznicę powstania (1997) pod red. Andrzeja Szmuca, monografia Pamięć maluje przeszłe lata. Szkice w setną rocznicę powstania szkoły pod red. Władysławy Kluz- Chłandy (2007) i broszura Szkolna tradycja pod red. Teresy Bagińskiej- Żurawskiej i Aleksandry Wiśniewskiej (2012). Jedną z najważniejszych tradycji Liceum są zjazdy jubileuszowe odbywające się ostatnio co pięć lat, wcześniej z okazji 25., 50., 75., 80-lecia powstania najstarszej szkoły powiatu. Wspomnienia Sienkiewiczaków różnych pokoleń napływające na apel komitetu organizacyjnego zjazdu z okazji złotego jubileuszu Liceum, stanowią bezcenne źródło wiedzy o szkole, odzwierciedlają wpływ sytuacji politycznej na kształt oddziaływań wychowawczych, kreślą barwne portrety charyzmatycznych profesorów, są nieprzebraną skarbnicą  anegdot, dykteryjek…
W 1992 roku odbywa się Zlot Harcerzy w 80-tą rocznicę założenia organizacji skautowej, w 2012 z okazji setnej rocznicy działalności harcerstwa wmurowano w czasie obchodów tablicę pamiątkową na budynku Liceum.
   Sienkiewiczacy chętnie i wiele podróżują. Są to zarówno wojaże turystyczne (m. in. ponad dwadzieścia spływów kajakowych w latach 1985 – 2005 w Polsce i na Litwie, obozy na Białorusi i w Gruzji), turystyczno-sportowe w Czarnohorze w Karpatach Wschodnich na Ukrainie dla siatkarek, koszykarzy i miłośników górskiej przygody, jak i podróże naukowe, choćby w ramach Baltic Sea Projekt czy Młodzi w lasach Europy. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych rozpoczynają się wymiany międzynarodowe, m. in. z Francją, Portugalią, Stanami Zjednoczonymi, Niemcami, szkoła bierze udział w projekcie Sokrates, a piętnaście lat później w Erasmusie. Do I Liceum kilkakrotnie przyjeżdża młodzież ze szkoły z Izraela z okolic Tel Aviwu, Sienkiewiczacy wyjeżdżają w ramach projektów i nagród za zwycięstwa w konkursach do Danii, na Bornholm, do Santiago di Compostella, na Litwę, do Barcelony. Kwitnie turystyka klasowa, w różnych okresach modne są trasy a to wiodące w Pieniny, Sudety, Bieszczady, a to na kajakowe szlaki Roztocza czy nad Bałtyk w ramach „solidarnościowych projektów”, odwiedzają Sienkiewiczacy Lwów i Pragę, Londyn i Paryż. Są w nagrodę za zwycięstwo w konkursie Fan klasa na Euro 2012 w Kijowie.
   Sukcesy olimpijskie i w konkursach o zasięgu ogólnopolskim a nawet międzynarodowym, wysoko lokują I Liceum w rankingach w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku. Pod rządami dyrektora Roberta Szury mnożą się konkursy przedmiotowe dla gimnazjalistów: biologiczno-ekologiczny, geograficzny, matematyczny, językowy (Językomaniak to ja!), uroczyście obchodzone są Dni Patrona, zaś w 2016 roku ma miejsce I edycja Dyktanda o Złote Pióro Henryka Sienkiewicza, od 2020 konkurs o zasięgu wojewódzkim. Szkoła odnosi ogólnopolskie sukcesy sportowe w piłce siatkowej dziewcząt i wojewódzkie w piłce koszykowej chłopców.
Sienkiewiczacy angażują się w działalność charytatywną, m. in. uczestniczą w Akcji Żonkile, piszą bajki dla dzieci-podopiecznych Podkarpackiego Hospicjum, są Świętymi Mikołajami i współtwórcami Szlachetnej Paczki, wyjeżdżają z darami do Domu Pomocy Społecznej dla dzieci w Brzozowie.
I Liceum zdobyło wiele certyfikatów (Szkoła Przedsiębiorczości, Szkoła Promująca Zdrowie, Szkoła z Klasą), które pokazują nie tylko aktywność naszej społeczności, ale też priorytety edukacyjne i wychowawcze.
Siłą Sienkiewiczaków jest samorządność i przedsiębiorczość. Prężnie działa przedstawicielstwo młodzieży organizując życie kulturalne, koncerty, bale, opiniując ważkie decyzje, reprezentując szkolną brać na ważnych wydarzeniach miejskich. Sukcesy w dziedzinie ekonomii i przedsiębiorczości to m. in. ogólnopolskie wyróżnienia za projekty Mini – Przedsiębiorstw, Zarządzanie Firmą, w Olimpiadzie Przedsiębiorczości.
   Każdy rok dopisuje kolejny wers w historii naszej szacownej Szkoły. O jakie treści wzbogaci dzieje I Liceum Ogólnokształcącego dzisiaj ucząca się w jego murach brać Sienkiewiczowska pod rządami pierwszej kobiety-dyrektora Marii Buk-Kalinowskiej?
 Czas pokaże, dziejopis zapisze…